بیم و امیدهای گردشگری در عصر کرونا

آبنما کار: اصفهان هفت کارشناس در وبینار «رویدادهای گردشگری در عصر کرونا» به بررسی شرایط فعلی کشور در حوزه‌ی گردشگری پرداختند و برای خارج کردن آن از رکود، پیشنهاداتی را مطرح نمودند.

علی کرباسی زاده، رئیس شورای هماهنگی توسعه‌ی پایدار و مشاور عالی اتاق بازرگانی اصفهان در وبینار «رویدادهای گردشگری در عصر کرونا» که شامگاه گذشته (چهارشنبه_۲۹ مرداد ماه) برگزار شد، اظهار داشت: از یک سو عصر کرونا با افت گردشگری سنتی در سطح بین المللی هم راه است و از طرف دیگر با دورکاری بخش عمده ای از شاغلان در دنیا و بیشتر شدن اوقات فراغت آنها نیاز به تجربیات جدید در این افراد به وجود آمده است.

وی با اشاره به اینکه از بین ۱.۴ میلیارد نفر توریست دنیا بیش از ۳۷ درصد آنها (چیزی در حدود ۵۰۰ میلیون نفر) توریست فرهنگی و تاریخی هستند، افزود: این افراد عمده‌ی مقاصد گردشگری تاریخی فرهنگی دنیا را بازدید کرده اند و همه‌ی آنها ایران و شهرهای آن مثل اصفهان، یزد، شیراز و… را می شناسند بدین جهت مشتاق بازدید و آشنایی بیشتر با این مقاصد هستند.

کرباسی زاده، اشاره کرد: به سبب تحریم ها، تبلیغات منفی و عدم اطمینان این گردشگران و همین طور شرایط کرونا، با وجود فرهنگ گردشگری مجازی و نیابتی زمینه جذب گردشگران بسیار زیاد است و ظرفیت خالی آژانس ها و راهنمایان تور خارجی، همین طور ارزان بودن قیمت خدمات گردشگری در کشور، خود فرصت بزرگی برای بازاریابی است.

رئیس شورای هماهنگی توسعه‌ی پایدار اتاق بازرگانی اصفهان پیش بینی نمود که با کاهش توان اقتصادی مردم و افزایش قیمت ارز سفرهای خروجی گردشگران ایرانی کمتر می شود و میل به ایران گردی افزایش بیشتری خواهد یافت.

به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، مشاور عالی اتاق بازرگانی اصفهان، الزامات و اقدامات موثری که در وضعیت کنونی می توان انجام داد را چنین تشریح کرد: تفکیک برنامه ریزی برای توریست داخلی و خارجی با برنامه ریزی گردشگری سنتی برای توریست داخلی و برنامه ریزی گردشگری مجازی برای توریست خارجی، برنامه ریزی گردشگری پایدار در امتداد متدهای جدید و سبک جدید گردشگری در عصر کرونا، برنامه ریزی برای توسعه‌ی گردشگری روستایی و شهرهای کوچک همزمان با شهرهای بزرگ و مرکزی در امتداد توسعه پایدار، طراحی محصولات جدید خلاقانه گردشگری، طراحی رویدادهای خلاقانه، تولید محتوای با کیفیت و متنوع، تدوین و تولید محصولات تبلیغاتی و اطلاع رسانی استاندارد، توسعه‌ی روابط عمومی تبلیغات و بازاریابی حرفه ای و هماهنگی و تعامل حداکثری ذی نفعان و فعالان حوزه‌ی گردشگری، همچون مواردی است که در گردشگری عصر کرونا باید مورد توجه همه‌ی فعالان این حوزه قرار بگیرد.

وی با تاکید بر ضرورت برنامه ریزی برای توریست داخلی در عصر کرونا اضافه کرد: مواردی چون تدوین پروتکل های بهداشتی سفر در بخش های مختلف و طراحی پکیج سفرهای ایمن و لانچ گردشگری ایمن برای هموطنان، طراحی پکیج های اقتصادی کم هزینه و اقتصادی برای توسعه تقاضا و برنامه ریزی واطلاع رسانی و بازاریابی برای گردشگری ایمن، همین طور طراحی پکیج های کامل تری از گردشگری خلاقانه روستایی و بوم گردی جهت جذابیت بیشتر در شرایط سبک سفر عصر کرونا را حالا باید در برنامه ریزی برای توریست داخلی مد نظر قرار داد.

کرباسی زاده بار دیگر به تعامل و هماهنگی حداکثری همه‌ی ذی نفعان و فعالان حوزه‌ی گردشگری اشاره نمود و اظهار داشت: در صورت موفقیت در بخش گردشگری داخلی، زیرساخت های گردشگری و فعالان اقتصادی و ذی نفعان این حوزه تاب آوری بیشتری جهت ادامه‌ی بقا و حیات خود و آماده شدن برای جذب و پذیرایی از توریست خارجی در دوران پساکرونا خواهند داشت.

رئیس شورای هماهنگی توسعه‌ی پایدار اتاق بازرگانی اصفهان، طراحی محصولات گردشگری مجازی از جاذبه های منحصر به فرد مقاصد هدف کشور، طراحی محصولات و برگزاری کارگاه های مجازی برای معرفی صنایع دستی یا کارگاه های روش پخت غذاهای سنتی، طراحی داستان از مقاصد تاریخی به سبک جدید و جذاب، تدوین و تولید مواد تبلیغی مطابق با استانداردهای رسانه بین المللی، توسعه روابط عمومی تبلیغات و بازاریابی و استفاده از ظرفیت آژانس ها و آشنایی راهنمایان گردشگری داخلی با جامعه راهنمایان تور بین المللی و مسافران قبلی برای جذب توریست بوسیله محصولات مجازی را همچون مواردی دانست که در بخش گردشگری خارجی می توان مدنظر قرار داد.

رضا سلطانی، متخصص در حوزه برند مقصد و گردشگری دیجتیال نیز در این وبینار با اشاره به حوادث تلخی که در تاریخ جهان اتفاق افتاده و هر بار گردشگری را با مشکل مواجه کرده اظهار داشت: خوشبختانه تجربه نشان میدهد که گردشگری باردیگر اوج می گیرد و ما نباید ناامید باشیم.

وی افزود: با نگاهی به نظریه مازلو در می یابیم که پس از تامین نیازهای اولیه، انسان به سفر و فراغت و گردش میل پیدا می کند بدین سبب می توان اظهار داشت که گردشگری هیچوقت نمی میرد و ما تا ۱۰ سال آینده شاید تا ۴۰۰ میلیون گردشگر چینی را بتوانیم داشته باشیم.

سردبیر مجله خبری گردشگری سفر با تاکید بر تحقیقات و نظر سنجی هایی که رفتار گردشگر های آمریکا و اروپا را مورد بررسی قرار داده بود، اظهار نمود: طی این تحقیقات بیشتر گردشگر ها در شرایط کنونی رفتن به طبیعت و شهرهای کوچک ساحلی کم جمعیت را به شهرها ترجیح می دهند بدین سبب می توان حدس زد که بومگردی ها رونق بهتری خواهند گرفت.

سلطانی اضافه کرد: اغلب گردشگر هایی که حاضرند بلافاصله پس از بهبود شرایط یا حتی همین حالا مسافرت کنند، گروه سنی بین ۱۸ تا ۳۵ سال هستند و از آنجائیکه گردشگر های ایران اغلب سنین بالا بوده اند باید تا یکی دو سال آینده برای جذب جوانان برنامه ریزی نماییم.

مدیر روابط بین الملل موسسه جهانی صلح بوسیله گردشگری، اشاره کرد: در این نظرسنجی اغلب گردشگر های اروپایی و آمریکایی خانه های اجاری و اقامتگاه های بوم گردی را به هتل های پنج ستاره ترجیح می دهد و از این جهت ما باید نگاه ویژه ای به تبلیغ خانه های تاریخی ایران داشته باشیم.

وی تصریح کرد: کرونا سبب شده که مردم انسان دوست تر شوند و به محیط زیست احترام بیشتری بگذارند به تبع مثبت شدن رفتار آنها باید هتل ها، شهرداری ها و… همه به مؤلفه های دوستداری محیط زیست اهمیت بیشتری دهند و تبلیغات خودرا بر نشان دادن این وجوه انسان و طبیعت دوستانه متمرکز کنند.

سلطانی اشاره کرد: ۷۰ درصد از گردشگر های اروپایی و آمریکایی طی تحقیقات انجام شده، اعلام نموده اند که برای شروع سفر تخفیف هواپیما و در درجه بعدی تخفیف هتل و رستوران برایشان مهمست و ما برای جذب آنها باید به این مسئله توجه داشته باشیم.

سحر موحدی، دبیر علمی وبینار رویدادهای گردشگری در عصر کرونا نیز با اعلان اینکه عصر کرونا تغییراتی را در نگرش همه ایجاد کرده، به کلان روندهای گردشگری در مقاصد فرهنگی تا پیش از کرونا اشاره نمود و اظهار داشت: پیش از کرونا ما حدودا نیم میلیاد توریست فرهنگی داشته ایم که با رشد ۱۵ درصدی توریسم فرهنگی همراه بوده است.

وی افزود: روندهای مؤثر در پاندمی کرونا ما را به کاهش ۶۰ تا ۸۰ درصدی حرکت گردشگران، تمرکززدایی از مراکز شهری، توجه به معناگرایی در مسافرت همین طور بهره مندی از تکنولوژی و فضای مجازی، مقاصد دنج و… رهنمون می شود و نیاز به بازاندیشی در برنامه ریزی مقصد را پر رنگ تر می کند.

موحدی اشاره کرد: بر طبق بررسی پانل خبرگان UNWTO انتظار می رود تقاضای گردشگری داخلی سریعتر از تقاضای بین المللی رشد کند و خوشبختانه تخمین ها درباره‌ی بازیابی سفرهای بین المللی در خاورمیانه و آفریقا مثبت است.

دبیر علمی وبینار رویدادهای گردشگری در عصر کرونا، ایجاد نماهای جدید شهری و رویداد را دو استراتژی برای جلب توجه به مقاصد در عصر رکود معرفی نمود و با اشاره به شهرت کَن به واسطه‌ی جشنواره‌ی سینمایی آن، اضافه کرد: رویدادها می توانند مقصدها را در نقشه های جهان قرار دهندو بر اقتصاد، اعتبار، کیفیت زندگی و آموزش شهرهای مقصد اثر بگذارند.

وی با اشاره به اینکه بهترین استراتژی اجرایی رویدادها برای خروج از رکود، خلاقیت است، بهترین راه را برای بهبود برند، بهبود واقعیت عنوان نمود و توضیح داد: مکان سازی فراتر از بازاریابی مکان است که از رهگذر خلاقیت، منابع و معانی حاصل می شود.

موحدی گردشگری خلاق را زمانی دست یافتنی دانست که در عرضه، به افزایش رقابت، نیاز به ایجاد تمایز، نیاز به مشارکت شهروندان و توجه به بهره مندی از خصوصیات مکان و در تقاضا، به نیاز به تجربه معتبر، توسعه‌ی خود و میل به روابط مدلول دار نگاه ویژه شود.

دبیر عملی وبینار رویدادهای گردشگری در عصر کرونا با اعلان اینکه درک بیشتر از مکان لازمه‌ی گردشگری خلاق است، ایجاد روابط طولانی مدت، استفاده از DNA مکان، استفاده خلاقانه از منابع، دادن مدلول به مکان ها و افراد و فهم بیشتر اصالت مقصد را همچون مواردی دانست که توجه به آن سبب درک مکان می شود.

وی اشاره کرد: فرار از روزمرگی، تعامل، یادگیری، شناخت بیشتر، افزایش رضایت گردشگر، آرامش و… عامل تجربه خلاق مقصد گردشگریست.

سیدامیر ناصرالدین طباطبایی، رئیس جامعه‌ی هتلداران یزد، دیگر سخنران این وبینار اظهار نمود: گزارش بانک جهانی در ارتباط با تاثیرات کرونا بر تولید ناخالص داخلی و تجارت کشورها نشان از افت شدید درآمد افراد و افت رشد تولید ناخالص داخلی کشورها دارد.

وی اضافه کرد: به اعتقاد بانک جهانی کرونا می تواند به چند روش بر اقتصاد کشورها و جهان تاثیر بگذارد همچون کاهش اشتغال، افزایش در هزینه های معاملات بین المللی، کاهش سفر و کاهش تقاضا برای خدماتی با ارتباط نزدیک. شورای سفر و گردشگری جهانی نیز کاهش ۱۲ تا ۱۴ درصدی سفر در جهان طی سه ماهه سال ۲۰۲۰ و از دست رفتن بیش از ۵۰ میلیون شغل در این صنعت جهانی را پیش بینی کرده بود که در عمل بیش از آنرا دیدیم.

رئیس جامعه‌ی هتلداران یزد با تاکید بر اینکه متاسفانه ما دسترسی درستی به آمارهای دقیق نداریم، اشاره کرد: در ایران بنابر آمارهای اعلام شده ۵۴ درصد سفرها نسبت به زمان مشابه کاهش داشته و گفته شده ۸۰ هزار فعالی که به صورت مستقیم به گردشگری وابسته هستند در صورت حمایت نشدن بیکار می شوند.

طباطبایی، از دست رفتن نیروهای متخصص را بزرگترین خسران گردشگری ایران در عصر کرونا دانست و اظهار داشت: وجود تقاضای گردشگری می تواند به شکل پایدار سبب رونق دوباره‌ی گردشگری در کشور ما شود و این تقاضا برای ما بیشتر داخلی است تا خارجی.

وی با اشاره به اینکه طبق برآوردها شرایط گردشگری ایران تا دو سال آینده به وضعیت سال ۲۰۱۹ بازنمی گردد، اضافه کرد: گردشگری داخلی ما ۱۸ تا ۲۰ برابر گردشگری بین المللی است و باید این حوزه را تقویت نماییم تا اجزای آن گرفتار رکود و تعطیلی نشود.

رئیس جامعه‌ی هتلداران یزد، با آنالیز بازار گردشگری در کرونا از شروع اسفندماه تاکنون، اشاره کرد: باتوجه به آنلاین شدن امتحانات و خستگی مردم از درخانه ماندن سفرهای خانوادگی و تفریحی به مقصد شمال و جنوب و گاهی غرب انجام می شود و شهرهایی که دارای سایت های فرهنگی هستند همچنان گرفتار کمبود توریست می مانند، به انضمام اینکه آژانس ها و تور اپراتورها نیز دیگر قادر نیستند گردشگران را به سمت یک مقصد خاص هدایت کنند و بر طبق تصمیمات لحظه ای مردم مسیرها را انتخاب می کنند.

طباطبایی تصریح کرد: در چنین شرایطی باید بوسیله فضای مجازی به معرفی سایت های فرهنگی اقدام نمود و از بار مخرب کرونا کاست.

وی، نکته حائز اهمیت در شرایط کنونی را اثر تحریم ها بر معرفی صنعت گردشگری ایران عنوان نمود و اظهار داشت: خیلی از سایت های تخصصی گردشگری ایران را از لیست خود حذف کرده اند و شنیده ها نیز حاکی از تحریم گوگل در آینده است که این موارد در مجموع تاثیر بسیار مخربی در معرفی ایران به جهان خواهد گذاشت.

آرش نورآقایی، مدیر مسئول فصلنامه گردشگری گیلگمش نیز در این وبینار اظهار نمود: بیشتر از یک ماه دیگر سازمان جهانی گردشگری شعار خودرا تغییر خواهد داد و شعار جدید آن نیز «ایجاد صلح و ترویج دانش» خواهد بود.

وی با گریزی به اهمیت محتوا در مقوله‌ی گردشگری اظهار داشت: اگر محتوا در گذشته شاه بود، حالا شاهنشاه است و وزارت میراث که تابحال توجه زیادی به محتوا نداشته باید به این مقوله وارد شود و نه به پربازدید شدن بلکه به مفید و جذاب بودن محتوای تولید شده فکر کند.

نورآقایی با اشاره به اینکه هنوز معین نیست کدام پلت فرم برای ارائه محتوا به مخاطب مفید می باشد، بر اهمیت قصه و روایت در بحث تولید محتوا اصرار کرد و توضیح داد: هم اکنون دیگر حرفِ بازاریاب مردم را جذب نمی کند در صورتیکه قصه از دیرباز تا کنون جذاب بوده است و باید از این عنصر بهره برد.

مدیر مسئول فصلنامه گردشگری گیل گمش، تمایز بین قصه و روایت را نیز تصریح کرد و اشاره کرد: باید به اهمیت روایت که تعریف سلسله رخدادهاست، در کانتنت مارکتینگ توجه ویژه داشت و در بازاریابی روایتی مهمست که آنچه در واقعیت اتفاق می افتد را در فضای مجازی فعال کند و به درستی نشان بدهد.

مهدی ژیانپور، معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی اصفهان، سخنش را با طرح این پرسش که رویدادهای بزرگ با ما چه می کنند؟ شروع کرد و اظهار داشت: حداقل کاری که رویدادهای بزرگ با ما می کنند این است که مجبورمان می کنند دمی مکث کرده و به چیزهایی که تاکنون بی توجه از کنارشان می گذشتیم، فکر نماییم.

وی افزود: ما به هر حال از کوران اتفاقات بزرگ زیادی عبور خواهیم کرد اما دیگر همان آدم معمولی سابق نخواهیم بود چونکه رویدادهای بزرگ ما را به بازاندیشی ارزش ها و هنجارها و الزامات زندگی روزانه می خواند.

معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی اصفهان، مهمترین خاصیت پاندومی کرونا را ناشناخته بودن آن عنوان نمود و در ادامه با تعریف فراغت، توضیح داد: اولین و معمول ترین شکل فراغت این است که مجاز باشیم کاری غیر از شغل مان انجام بدهیم، دوم این است که مجاز باشیم هر کاری دوست داریم انجام بدهیم و سوم اینکه هیچ کاری انجام ندهیم؛ عادت شریفی که هم نادر است و هم دشوار.

ژیانپور اشاره کرد: فراغت امروزه به مثابه یک نهاد با درون مایه مصرفی و با ابعاد زمانی، مکانی و کالایی با مفاهیمی چون هویت و پایگاه اجتماعی اقتصادی گره خورده است و در سایه‌ی تبدیل فراغت به یک نهاد مهم در عصر مدرن، آزادی انجام کاری که دوست داریم به اجبار انجام کاری که دوست داریم تغییر پیدا کرده است.

وی با بیان معناهای مختلف فراغت برای مردم ایران، اضافه کرد: آنها که فراغتشان به شدت به حضور و همراهی دیگران پیوند خورده است، در پاسخ به نحوه‌ی گذران فراغت بلافاصله از تعاملات خود با دیگران سخن می گویند. ضمن اینکه خانواده مفهوم کلیدی دیگری است که به معنای فراغت و فهم آن در ایران گره خورده بطوریکه وقتی فراغت خود سخن می گوید مدام به خانواده ارجاع دارد.

معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی اصفهان فراغت خانگی را معنای دیگری از فراغت دانست که برای زنان مطرح است و تصریح کرد: زنان وقت بسیاری را در خانه می گذرانند و بدین سبب آنرا از مکانی خسته و فارغ جذابیت به مکانی فراغتی و زیبایی شناختی بدل می کنند.

ژیانپور به وجود فراغت های فردگرایانه نیز اشاره نمود و اظهار داشت: در این فراغت ها فردی شدن هم به معنای فاصله گیری از فضای عمومی و نداشتن ارتباط با آن و هم به معنای گسترش عرصه‌ی خصوصی و اهمیت یافتن فراغت در موقعیت های خصوصی و تنهایی است.

وی تاکید کرد: تغییر ذائقه‌ی مردم در حوزه‌ی تفریح و فراغت دشوار است و تجربه ثابت کرده که آنان همچنان مایل به تکرار روال های گذشته هستند. در شرایط کرونا نیز عمده‌ی محدودیت ها بیرونی است و منجر به بازاندیشی و تغییرات بنیادین نشده؛ ضمن اینکه شکلی از فراغت بی برنامه و تقلیل یافته با تاکید بر ارتباط خانه و خانواده، در جریان است.

معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی اصفهان فاصله گیری حداقل ذهنی از جریان های بیرونی غیرمنطبق با زمینه محلی، بازاندیشی جدی در همسویی با اشکال تجاری تفریح و تاکید مجدانه بر پروژه‌ی بازگشت به خانه و سبک زندگی خانه محور را در شرایط کنونی مؤثر دانست.

ژیانپور با اشاره به اینکه مباحث مطرح شده‌ی وی در این رویداد با تاکید بر مقالاتی مثل «دلالت هایی معنایی فراغت در بین شهروندان اصفهان» بوده است، به شرکت کنندگان این رویداد سفارش کرد فیلم «the mist» را ببینند و کتاب «اندر مزایای تنبلی» را هم بخوانند.

مهدی سقایی، عضو هیأت علمی دانشگاه گرگان، آخرین سخنران این وبینار بود که درباره‌ی گفتمان ها و الزامات گردشگری داخلی در عصر کرونا توضیحاتی را عنوان نمود و اظهار داشت: تا پیش از کرونا گفتمان های کلاسیک، گذار، ملی و خرده گفتمان های حاشیه ای مطرح بود و با شیوع این ویروس ما شاهد انسداد گردشگری داخلی شدیم.

وی با اشاره به اینکه تجربه ترکیه، ازبکستان و اسکاندیناوی برای خروج از بحران گردشگری در شرایط حاضر، به ترتیب؛ تهیه پروتکل های ایمن از ابتدا تا انتهای سفر با جزییات، تضمین سفر امن با پیشنهاد پرداخت غرامت به گردشگری که در این کشور به ویروس مبتلا شود و همچنین، تقویت سفرهای درون منطقه ای بوده، اظهار نمود: متأسفانه هر سه‌ی این روش ها موفقیتی نداشت و این نشان میدهد که ما باید حداقل تا یکی دو سال آینده بر گردشگری داخلی تمرکز نماییم.

عضو هیأت علمی دانشگاه گرکان بهترین پیشنهادات را در شرایط فعلی توجه به گردشگری مجازی، صدور گواهی ویژه بهداشتی، حداقل گرایی و توجه به الگوی سفر کمپی، تغییر رویه و الگوی فضایی، سفر هوشمند، گردشگری خلاق، توانمند سازی و برنامه ریزی برای دوران پساکرونا دانست.

وبینار «رویدادهای گردشگری در عصر کرونا»، به همت اتاق بازرگانی اصفهان و با همکاری جهاد دانشگاهی واحد اصفهان، سازمان فرهنگی، اجتماعی، ورزشی شهرداری اصفهان، اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی، جامعه هتل داران و انجمن صنفی کارفرمایان شرکت ها و دفاتر خدمات مسافرت هوایی، جهانگردی و زیارتی استان انجام شد.

منبع: