آبنما کار: ساخت سرودها و تک آهنگ های مختلف با بهره گیری از آثار شاعران مطرح کشورمان یکی از مهم ترین کارهایی بود که هنرمندان انقلابی طی روزهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی انجام می دادند.
خبرگزاری مهر – گروه هنر: کتاب «بانگ آزادی» مشتمل بر خاطرات شفاهی احمد علی راغب از آهنگسازان و پیشکسوتان موسیقی انقلاب یکی از مهم ترین آثار مکتوب در رابطه با تاریخ تولید سرودها و ترانه های انقلابی است که در سال ۱۳۹۸ با تحقیق مهدی چیت ساز و مرتضی قاضی و تدوین محسن صفایی فرد توسط دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
این کتاب بواسطه گفتگوهای مبسوطی که پژوهشگران و تدوین کنندگان اثر با مرحوم احمدعلی راغب داشته اند، یکی از مهم ترین مراجع مورد وثوق در رابطه با تاریخ شفاهی موسیقی انقلاب اسلامی است که می تواند دربرگیرنده شناخت ابعاد جدیدی از فرهنگ و هنر مردمی انقلاب باشد. چارچوبی که توجه به این قسمت از کارهای فرهنگی هنری هنرمندان و مردم در جریان انقلاب اسلامی به شدت مهم و لازم است و می تواند روایت یکی از مسیرهای رو به پیشرفت کارهای فرهنگی در کشورمان را پیش روی مدیران و سیاستگزاران این عرصه قرار دهد.
فرآیندی هدفمند بواسطه حضور تمام اقشار جامعه که در آن دوران نهایت تلاش خودرا بواسطه همدلی و همراهی که داشتند برای تحقق آرمان های انقلاب اسلامی انجام دادند و شرایطی را فراهم آوردند تا بواسطه ابزار فرهنگ و هنر، فرهنگ انقلابی را به سمت پیروزی رهنمون سازند. فضایی که بطور قطع قسمت مهمی از تاریخ انقلاب اسلامی را رقم زده اما خیلی از مردم با آن آشنا نیستند و در این راه چه بهتر که مجموعه های فرهنگی و هنری فعال در این حوزه بتوانند از دریچه فرهنگ و هنر به انعکاس آنچه در جریان پیروزی انقلاب اسلامی ایران و بعد از آن صورت گرفت، بپردازند.
آغاز دهه فجر بهانه ای شد تا با انعکاس باردیگر فرازهایی از این کتاب به بازآفرینی خاطرات یکی از مهم ترین و مؤثرترین هنرمندان جریان انقلاب بپردازیم که بواسطه موسیقی کارهای مهمی را در این حوزه انجام داد.
البته آنچه در پروژه «خاطره بازی با اهالی موسیقی انقلاب» صورت می گیرد، فقط محدود به انعکاس فرازهای کتاب «بانگ آزادی» نمی شود و گروه هنر خبرگزاری مهر در آینده گزارش ها، گفتگوها و نوشته های رسانه ای دیگری از فعالان عرصه انقلاب اسلامی را پیش روی مخاطبان قرار می دهد.
در پنجمین شماره از این سلسله گزارش به انعکاس خاطرات مرحوم احمد علی راغب از روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی می پردازیم که از بخش های میانی فصل سوم کتاب خواندنی «بانگ آزادی» با عنوان «صدا به اوج می رسد» مورد توجه پژوهشگران این اثر در رابطه با تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی قرار گرفته است.
زنده یاد راغب که در شماره قبلی پروژه «خاطره بازی با اهالی موسیقی انقلاب» به دشواری ها و مشکلات پیرامون فعالیت نوازنده ها در ایام اولیه پیروزی انقلاب اسلامی و همراهی تعدادی از مدیران وقت رادیو برای حل این مشکلات پرداخته بود، در این بخش از خاطرات شفاهی خود به تعدادی از کارهای خود در عرصه تولید قطعات موسیقایی به مناسبت ورود امام خمینی (ره) به ایران پرداخته و روایت کرده است:
بعد از تمیز کردن اتاق ها و جابه جایی دستگاه های صوتی در رادیو، گفتند شعرهای سرودهایی را که قبلاً ساخته بودیم، مجدداً ویرایش نماییم و با ارکستری که در اختیارمان است باکیفیت خوب ضبط نماییم تا مدام از آنتن پخش شود. من از میان آثار بسیاری که ساخته بودم، سرودهای «معلم شهید»، «خوش آمدی امام ما»، «خیرمقدم» و «نغمه اتحاد» را انتخاب کردم؛ همچنین قطعه ای که برای ورود حضرت امام با شعر خیلی زیبایی از مرحوم حسین منزوی با عود کار کرده بودم. این شعر، آمدن حضرت امام را بیان می کرد.
تصویر آمدن حضرت امام و خارج شدن ایشان از هواپیما و پایین آمدنشان از پله های هواپیما همراه آن مهماندار فرانسوی که دست امام را گرفته بود، با انواع و اقسام موسیقی ها و سرودهای مختلف، زیاد پخش می شد. وقتی این شعر را مرحوم منزوی به من داد، دیدم خیلی شعر زیبا و گویایی است و حال و هوای عارفانه خاصی دارد. با خودم گفتم شاید بصورت سرود کار خوبی از آب درنیاید، بدین سبب فی البداهه ملودی برای این شعر ساختم و همان جا آنرا بین دوستان و همچون خود آقای منزوی خواندم. ایشان پسندیدند و گفتند خواهش می کنم خوانندگی این اثر را به آقای رضوی سروستانی (خواننده و ردیف دان) بسپارید. پذیرفتم و صدای اثر را ضبط کردم.
آقای سروستانی آنرا در رادیو اجرا کردند. این اثر را فقط با یک عود اجرا کردم که حال و هوای عارفانه شعر، خصوصاً برای قشر سنی خاصی آنرا می پسندند. جذابیت بیشتری داشته باشد. ملودی اش را به آقای رضوی سروستانی یاد دادم. یک روز از بامداد تا ظهر ضبطش را تمام کردیم. تصاویرش را هم همان روز آوردند و با موسیقی هماهنگ کردند. انگار واقعاً این شعر برای همین تصاویر تولید شده بود و البته ما از قبل همین نظر را داشتیم. شعر مرحوم منزوی بسیار عمیق و با معنا بود و تصاویر هم با شعر به لحاظ زمانی از موقع پایین آمدن حضرت امام تا ورود ایشان به سالن فرودگاه هماهنگ بود. از آن به بعد تلویزیون این سرود را مدام پخش می کرد. شاید ده بار در طول روز و خصوصاً شب ها دو شبکه موجود، این تصاویر را با همین موسیقی خاص پخش می کردند. این اثر در اوایل سال ۱۳۵۸ و فروردین اجرا شد.
تصویر آمدن حضرت امام و خارج شدن ایشان از هواپیما و پایین آمدنشان از پله های هواپیما همراه آن مهماندار فرانسوی که دست امام را گرفته بود، با انواع و اقسام موسیقی ها و سرودهای مختلف، زیاد پخش می شد هرسال به طور معمول از اول عید تا ۱۵ فروردین مرکز موسیقی تعطیل بود، اما آن سال برای نخستین بار دستور دادند امسال اصلاً تعطیلی معنا ندارد؛ ما در حوزه موسیقی عقب هستیم و بچه ها باید حضور داشته باشند و کار کنند. پیوسته مشغول کار بودیم، آثار زیادی در آن زمان ساختیم. از شروع سال تا اوایل اردیبهشت چهل قطعه سرود تولید کردیم که بیست قطعه تأیید شد. به لحاظ ریتم و آهنگ و ساختار، آثار خاصی از ما می خواستند. حسین منزوی پس از آن دیگر سرودی برای رادیو کار نکرد، اما دو دفتر از ایشان چاپ شد.
آغاز یک جدال تازه در بین شاعران مطرح
بعد از پیروزی انقلاب، سرود دیگری به نام «خوش آمدی امام ما» ساختیم. ملودی این اثر درست لحن میزبان و صاحب خانه ای است که برایش میهمان آمده است. همانطور با احترام دارد می گوید خوش آمدی، قدم روی چشم ما گذاشتی. ریتمش هم یک و دو است. حتی می شود سرباز با آن رژه برود، ولی نوع ملودی اش نوعی ملودی خطابی است؛ اوج می گیرد و باردیگر فرود می آید، در ضمن لطیف تر و تغزلی تراست. به جهت اینکه آن موقع دیگر ما پیروز شده بودیم و داشتیم به مهمانی که عامل پیروزی ما شده است، با نگاه و ملودی و آهنگ متفاوتی خیر مقدم می گفتیم.
شعر این اثر در مقایسه با قطعه «خیر مقدم» با آنکه هم موضوع هستند، کاملاً متفاوت می باشد. در این اثر استغاثه ای هم هست. اصلاً انگار نوحه است؛ البته نه نوحه محزون، چون همه نوحه های ما محزون نیستند. به اصطلاح ملودی پایین رونده است و اوج نمی گیرد. برای همین احساس حزن به ما دست می دهد. در قسمت خوش آمدی امام ما، استغاثه و تشکر می نماییم. البته در جای خودش نسبت به کلام، اوج هم دارد. اوج در ترانه چندین بار تکرار می شود؛ حتی در ترانه های تغزلی، به جهت اینکه نتیجه کلام برای اوج خوانی انتخاب می شود. عاشقانه ها هم همچنین هستند، ولی در سرود، اوج را فقط یک دفعه تکرار می نماییم، خوش آمدی اما رجز نیست؛ لطیف و ترانه ای و نوحه است. تمام نوحه خوان های ما الان هم همین ملودی را می خوانند.
آن زمان آقای سبزواری مخالف حضور چند نفر همچون آقایان منزوی، موسوی گرمارودی و چند نفر دیگر بودند و نمی خواستند پای این افراد به رادیو باز شود. بازار انگ و برچسب رواج داشت. آقای گرمارودی هم با انتخاب بنی صدر در بهمن ۱۳۵۸ مشاور فرهنگی بنی صدر شده و به صورتی سخنگوی ایشان بود. در آن دوران ایشان در تمام سخنرانی های بنی صدر کنارش حضور داشت. حتی گفته می شد که برخی از دانشجویان وابسته به ایشان از طرفداران بنی صدر هستند که در تجمعات شعار می دهند. برای همین حرف ها، آقای سبزواری مخالف حضور عده ای بودند.
در نهایت آقای سبزواری برنده شد و به تدریج این افراد کمتر آمدند. به خاطر دارم پس از آن حتی درگیری هایی رخ داد. یک دفعه در اتاق شورای شعر، دعوایی صورت گرفت که آقای سهرابی نژاد (شاعر و نویسنده) بدجور با آقای موسوی گرمارودی گلاویز شد.
البته این ماجرا برای پیش از ماجرای عزل بنی صدر بود، ولی زمانی بود که مواضع آقای بنی صدر کاملاً علنی شده بود و آقای گرمارودی هنوز در کنار او و مخالف جریان غالب در فضای رادیو بود. فضای عمومی کاملاً دو قطبی و مواضع دو طرف مشخص بود. اما چون حاکمیت فضای رادیو به دست مخالفانشان بود، این افراد بعد از مدتی بایکوت شدند.
منبع: آبنما کار
