به گزارش آبنما کار در آخرین یافته های گمانه زنی برای لایه نگاری در بافت تاریخی بندرانزلی نشانه هایی از آثار معماری اواخر قاجار شناسایی شد. این اولین مطالعات میدانی دیرینه شناسی در این شهرستان است.
به گزارش آبنما کار به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، محمدرضا باقریان ـ سرپرست هیأت دیرینه شناسی مستقر در این منطقه، بندرانزلی را مهم ترین بندر شمال کشور دانست و اظهار داشت: مطالعه تاریخ شهرستان بندرانزلی در استان گیلان روشن می کند که این بندر در قرون جدید بخصوص در دوره قاجار دروازه ورود به اروپا بوده است.
او اضافه کرد: بر پایه پژوهش های انجام شده، قدیمی ترین آثار و بناهای موجود در این شهرستان چندصد سال پیشینه دارند. قبل از آغاز گمانه زنی به نظر می رسید یافته هایی از حدود ۳۰۰ سال پیش در مطالعات میدانی در بافت مرکزی شهر به دست آید.
این دیرینه شناس افزود: به عبارتی امکان سکونت و استقرار در این شهر به علت وجود دریای کاسپین در شمال، تالاب در جنوب و آبگرفتگی های بسیار عملا تا حدود ۳۰۰ سال پیش وجود نداشته است.
او ضمن اشاره به اینکه برنامه گمانه زنی به منظور لایه نگاری در بافت تاریخی بندرانزلی، اولین مطالعات میدانی دیرینه شناسی در این شهرستان است، اظهار نمود: مطالعاتی در مورد پیشینه پژوهشیِ تاریخ و تاریخ معماری شهر بندرانزلی صورت گرفته، اما هیچ گونه مطالعات دیرینه شناسی در این شهر انجام نشده است.
باقریان با بیان اینکه از اولین ساکنان شهر بندرانزلی و شکل دهندگان آن اطلاعات اندک و جسته و گریخته ای در دست است، لزوم و اهمیت انجام این طرح را دستیابی به داده ها و اطلاعات دسته بندی و کلاسه شده ای دانست که برای هویت شهر، اهالی آن و پژوهشگران سودمند خواهد بود.

سرپرست هیأت دیرینه شناسی بندرانزلی اضافه کرد: داده های فرهنگی و سفالینه های احتمالی حاصل از این کار میدانی می تواند به تدوین تاریخی معتبر از شهر بندرانزلی منجر شود.
او افزود: هیأت کاوش در تلاش است به پاسخ پرسش هایی همچون اینکه هسته های اولیه و کهن ترین دوره استقرار ساکنان شهر کجا و چگونه بوده، داده های فرهنگی همچون سفال در دوره های متعدد فرهنگی چگونه است، لایه ها و طبقات استقراری از قدیم به جدید و با ترتیب چگونه است و یافته های حاصل از کار میدانی با چه نقاطی از گیلان، ایران و احیانا اروپای شرقی قابل مقایسه است، برسد.
این دیرینه شناس در تشریح فرضیه این پروژه، اظهار داشت: با عنایت به مطلعات انجام شده از حدود ۳۰۰ سال پیش هسته های اولین استقرار در بافت مرکزی کنونی شهر بندرانزلی شکل گرفته و در اواسط دوره قاجار به علت ارتباطات ویژه بندرانزلی با اروپا و از آن جایی که این شهر دروازه ورود به اروپا به شمار می آمد، انزلی رو به گسترش نهاده و بناهایی همچون مسجد آخر (قائمیه) و مناره ساعت بعنوان برج فانوس دریایی ساخته شد.
باقریان اضافه کرد: در اواخر دوره قاجار و بخصوص اوایل دوره پهلوی شهر گسترش بیشتری یافته و بناهایی چون ساختمان قندچیان، ساختمان داود زاده، ساختمان زمانی (دادگستری) و پل های انزلی و غازیان ساخته شدند.
این دیرینه شناس اظهار داشت: اطلاعات چندانی از خصوصیت های استقراری شهر در قبل از زمان های مورد اشاره در دست نیست و فرضیه پژوهشگر بر این است که گپ ها و ابهامات و بخصوص درهم آمیختگی اطلاعات تاریخی با انجام کار میدانی برطرف شود و اطلاعات پایه ای به دست آید که از این پس مبنای گاه نگاری و اطلاعات باستانی و تاریخی بندرانزلی باشد.
او با بیان اینکه بر پایه آخرین یافته ها در این مطالعات میدانی، نشانه هایی از آثار معماری اواخر قاجار و مهم تر از آن داده های فرهنگی همچون قطعات شکسته سفال که در بررسی آغازین احیانا در ارتباط با دوره صفوی باشد شناسایی شد، اظهار داشت: اظهار نظر قطعی موکول به پایان برنامه میدانی بخصوص مطالعات تکمیلی خواهد بود، اما هیأت دیرینه شناسی امیدوار است که آثاری فراتر از دوره قاجار در این برنامه میدانی به دست آید.

پیمان تنگ بریس ـ سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بندر انزلی ـ هم ضمن اشاره به برنامه گمانه زنی به منظور لایه نگاری بافت تاریخی شهر انزلی، اظهار داشت: برپایه ماده ۱۱ قانون حفظ آثار ملی و در اجرای بند ۳ ماده ۳ قانون اساسنامه میراث فرهنگی کشور مصوب سال ۱۳۶۷ به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی وگردشگری، اقدامی پرارزش و بی نظیر در شهر انزلی در حال انجام است که اثرات و نتایج حاصل از آن باعث حفظ هویت تاریخی و دستیابی بیشتر محققان و علاقه مندان به داده های نوین پژوهش های دیرینه شناسی حوزه خزر خواهد شد.
او اضافه کرد: شهر انزلی با قدمت تاریخی کهن و منحصر به فرد بعنوان دروازه تمدن که همواره مورد توجه سفرنامه نویسان مشهور دنیا و تاریخ نگاران معتبر بوده قابلیت توجه بیشتر پژوهشگران عرصه میراث فرهنگی و جامعه شناسی را دارد.
اطلاعات متناقض در ارتباط با قدمت بندر انزلی وجود دارد. از این بندر در بعضی سفرنامه های اروپایی که در عصر صفوی به ایران سفر کرده اند، نام برده شده است. در سفرنامه های دیگر و اسناد تاریخی متعلق به قرن ۱۵ و ۱۷ میلادی به نام انزلی به تنهایی اشاره شده و یا نام مرداب انزلی آورده شده است. برخی هم قدمت این منطقه را تا ۶۰۰ سال تخمین زده اند. از سویی، عمر برخی بناهای تاریخی بازمانده در این شهر تا ۱۵۰ سال نسبت داده شده است. حالا باستان شناسان امیدوارند با آغاز گمانه زنی ها به یافته های مستندتر و دقیق تری دست یابند.