رمضان از نگاه موزه ملی ایران، از جامه فتح تا سکه منقوش به آیات قرآنی

آبنما کار: جامه فتح یا پیراهن آیه الکرسی که بین مردم به پیراهن (نادعلی) نیز مشهور است، منبر مسجد جامع سوریان که در قرن چهارم هجری ساخته و به دستور عضدوالدوله دیلمی در دوره ی آل بویه تجدید بنا و مرمت شد و سکه ی درهم، باقی مانده از سال 129 قمری از منطقه ی طرهان استان لرستان سه اثر تاریخی منحصربفرد موزه ملی ایران هستند که با آیات قرآنی منقوش شده اند.
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، در دوره ی صفوی خوشنویسی روی پارچه ها، به دو روش بافت بر پارچه یا قلمکارسازی که به قلمکار قلمی انجام می شد، که یک نمونه آنها پیراهن معروف به جامه ی فتح یا آیه الکرسی است که بین مردم به پیراهن (نادعلی) نیز مشهور است.
این جامه کاملا جنبه ی تعویذ (چشم زخم) داشته و استفاده از آن در دوره ی صفوی و بعد از آن در زمان گرفتاری، بیماری، یا زمان جنگ در زیر زره برای حفاظت در مقابل بلایا و خطرات رواج داشته است.
بر سراسر پیراهن تلفیقی از نقوش و طرح های هندسی، گیاهی و اسلیمی با خطوط کوفی، نسخ، ثلث، نستعلیق و خصوصاً غبار با قلم زر و لاجورد و شنگرف و زعفران، آیات قرآن و ادعیه کتابت شده است.
این اثر تاریخی باقی مانده از دوره صفوی به شماره ۸۳۷۵ در موزه ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبر منبت کاری چوبی با آیه ای از سوره بقره
یکی از منبرهای باارزش تاریخی ایران، منبر متعلق به مسجد جامع سوریان بوانات فارس است. این مسجد در قرن چهارم هجری قمری به دستور عضدوالدوله دیلمی در دوره ی آل بویه تجدید بنا و مرمت شد.
منبر منبت کاری چوبی آن، یادگاری باقی مانده از دوره ی ایلخانی(۷۷۱ هجری قمری) است که به دستور خواجه مظفرالملک ساخته شده است. این منبر چوبی منبت دو لنگه در و ۱۱ پله دارد که در بالای منبر آیه “۲۵۵ سوره البقره ” نوشته شده است.
دور تا دور چهار چوب در کتیبه ای به خط ثلث با ذکر تاریخ ساخت آن وجود دارد. کتیبه « لا اله الا الله» در قاب لنگه سمت راست در دیده می شود که در ساخت این شاهکار، هنرهای چوبی مانند منبت کاری، گره چینی، مشبک، معرق و… به کار رفته است.
این اثر تاریخی که به شماره ۳۲۷۶ در موزه ملی ایران به ثبت رسیده، به شماره ی ۶۶ در نهم خرداد ۱۳۹۴ در لیست ملّی آثار منقول فرهنگی ـ تاریخی به ثبت رسید.

سکه ۱۳۰۰ ساله با آیاتی از قرآن کریم
سکه ی درهم، باقی مانده از سال ۱۲۹ هجری قمری که در منطقه ی طرهان استان لرستان به دست آمده و در منطقه «تیمره» نام منطقه ای بین سه استان اصفهان، مرکزی و لرستان ضرب شده است.
در هر دو طرف این سکه تاریخی که به شماره ۳۲۵ در موزه ملی ایران ثبت شده، آیاتی از قرآن حک شده است.
روی سکه «قل لا اسئلکم مقابل اجرا الا الموده فی القربی» (بخشی از آیه ۲۳ سوره مبارکه شوری) حک شده، همین طور جمله «بسم الله، ضرب هذاالدرهم بالتیمره سنه تسع و عشرین و مئه (محل ضرب تیمره، سال ضرب ۱۲۹) نوشته شده است.
پشت سکه نیز علاوه بر حک شدن آیه ی «الله احد الله الصمد لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفوا احد» از سوره اخلاص، آیه ی ۳۳ سوره توبه «محمد رسول الله ارسله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لوکره المشرکون» نقش بسته شده است.
پیروان ابومسلم خراسانی در مناطق تحت فرمان خویش درهم های سیمین و فَلس های مسین خاص خود را، حتی تا چند سال بعد از روی کار آمد ن عباسیان، ضرب می کردند که بر خیلی از آنها این شـعار عباسـیان به شکل دایره یا چهارگوش نوشته شده است: «قل لا اسئلکم مقابل اجراً الا الموده فی القربی » “بگو از شما در مقابل این (ابلاغ رسالت خود) به جز محبت در مقابل خویشاوندانم مزدی نمی طلبم”(بخشی از آیه ۲۳ سوره مبارکه شوری)

منبع: